سرقت و ارکان آن
عنصر روانی جرم سرقت
سرقت از دسته جرائم عمدی است، لذا نیازمند وجود عنصر روانی و معنوی در زمان ارتکاب آن از سوی متهم است که در دو قسمت ذیل بررسی می‌شود.
سوءنیت عام: عمد مرتکب در انجام عمل مجرمانه (ربایش) و آگاهی مرتکب در انجام آن می‌باشد، بنابراین ربایش در حال خواب یا هیپنوتیزم یا به شوخی جرم تلقی نمی‌شود.
سوءنیت خاص: که همان نتیجه عمل جرم سرقت است که همان تصمیم یا قصد بردن مال دیگری است، یعنی مرتکب باید تصمیم بر این داشته باشد که مال شخص را ببرد، لذا اگر عمل نقل مکان از جایی به جای دیگر، بدون نیت و قصد بردن مال باشد این عنصر محقق نمی‌گردد.
همچنین مرتکب این جرم می‌بایستی علم و آگاهی نسبت به این مهم داشته باشد که مال متعلق به شخص دیگری است، لذا اگر شخص به فرض اینکه مال بدون صاحب است آن را بردارد، ارتکاب جرم سرقت منتفی است. پس از بررسی ارکان ضروری جهت تحقق جرم سرقت، اکنون به بیان شرایط لازم جهت وقوع جرم سرقت مستوجب حد خواهیم پرداخت.
آیا شروع به سرقت مشمول مجازات می‌شود؟
با توجه به مطالب مذکور و با در نظر گرفتن ماده 122 قانون مجازات می‌توان به این نتیجه رسید که هر رفتار ارتکابی که ارتباط مستقیم با ارتکاب جرم داشته، لکن به جهات مادی که مرتکب از آنها بی‌اطلاع بوده وقوع جرم غیرممکن باشد، اقدام انجام شده در حکم شروع به جرم است و همچنین در صدر ماده عنوان گردیده که هر کس قصد ارتکاب جرمی کند و شروع به اجرای آن نماید، لکن به واسطه عامل خارج از اراده او قصدش معلق بماند مجازات می‌شود می‌توان بدین نتیجه رسید که در این ماده قانونگذار شروع به جرم را جرم‌انگاری نموده است، لذا:
1- در مواردی که در قانون شروع به جرم سرقت به طور مستقل جرم‌انگاری گردیده است، مانند ماده 655 قانون تعزیرات، مطابق آن عمل می‌شود.
2- اگر در خصوص مواردی از جرم سرقت که شروع به جرم آن در قانون پیش‌بینی نگردیده، مطابق ماده 122 قانون مجازات، به تشخیص قاضی، مجازات شروع به جرم در نظر گرفته می‌شود.
معاونت در جرم سرقت چیست؟
در جرم سرقت هر یک از موارد تعیین شده در قانون برای تحقق معاونت مشروط بر وحدت قصد و هماهنگی زمانی بین رفتار معادل و مرتکب اصلی جرم می‌باشد. معاون جرم وقوع جرم را تسهیل می‌نماید بدون اینکه جرم مستند به عمل او باشد.
شرکت در جرم سرقت چیست؟
اگر جرم سرقت توسط دو نفر یا بیشتر صورت پذیرد همه آنان شریک در جرم محسوب می‌شوند و مجازات معادل مجازات فاعل مستقل جرم را خواهند داشت.
در سرقت مستوجب حد، شریک باید در هتک حرز نیز به موجب بند (ث) ماده 268 قانون مجازات مصوب 92 شرکت داشته باشد.
برای رسیدگی به جرم سرقت چه اقداماتی باید انجام داد؟
دادگاه کیفری دو صلاحیت رسیدگی به تمام جرائم را دارد مگر اینکه به موجب قانون در صلاحیت مرجع دیگری باشد. رسیدگی به جرائم موجب مجازات قطع عضو و در سرقت‌های تعزیری درجه سه و بالاتر را در صلاحیت دادگاه کیفری یک می‌داند.
همچنین در اقسامی از جرائم سرقت تعزیری که درجه آن از سه به بالاتر باشد نیز دادگاه کیفری یک صلاحیت رسیدگی دارد و جرائم دیگر سرقت تعزیری که مجازات آنها درجه سه به پایین باشد در صلاحیت دادگاه کیفری دو می‌باشد.
همچنین با عنایت به ماده 304 قانون آیین دادرسی کیفری اگر سرقت تعزیری یا همچنین حد توسط اطفال کمتر از 18 سال تمام شمسی رخ دهد، در دادگاه اطفال و نوجوانان رسیدگی می‌شود.
(متهم در دادگاهی محاکمه می‌شود که جرم در حوزه آن واقع شده باشد) و همچنین (شرکا و معاونین جرم در دادگاهی محاکمه می‌شوند که صلاحیت رسیدگی به اتهام متهم اصلی را دارد) باید گفت دادگاه صالح برای رسیدگی به جرم سرقت (دادگاه محل وقوع جرم) می‌باشد، یعنی دادگاهی که در محل رفتار مجرمانه (ربودن مال) مرتکب جرم قرار دارد صالح به رسیدگی است.
نویسنده: توحید زینالی (وکیل پایه یک دادگستری تهران)
